Số liệu thị trường trái phiếu doanh nghiệp nửa đầu năm cho thấy, ngân hàng và công ty chứng khoán vẫn là hai nhà đầu tư lớn nhất, với hơn 55,6% khối lượng phát hành. Theo số liệu từ FinnGroup, hơn 70% trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành do các ngân hàng nắm giữ. Vì vậy, ngân hàng vẫn đóng vai trò là đầu mối dẫn vốn quan trọng của nền kinh tế. Theo báo cáo của Công ty Chứng khoán ACBS, mặc dù về quy mô thị trường trái phiếu Việt Nam đã tăng trưởng nhanh trong những năm gần đây nhưng vẫn còn sơ khai. Đến cuối năm 2020, dư nợ trái phiếu chiếm khoảng 10,3% tổng dư nợ tín dụng và bằng 15,1% GDP.
Ngân hàng nắm giữ hơn 70% dư nợ trái phiếu doanh nghiệp
Các doanh nghiệp phát hành chưa được xếp hạng tín nhiệm; và phần lớn các đợt phát hành là phát hành riêng lẻ cho các nhà đầu tư tổ chức mà chủ yếu là ngân hàng.
Theo dữ liệu từ FinnGroup; hơn 70% dư nợ trái phiếu doanh nghiệp là do các ngân hàng nắm giữ. Do đó, ngân hàng vẫn đóng vai trò kênh dẫn vốn quan trọng của nền kinh tế.
Khi so sánh với các nước trong khu vực; số dư trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam cũng nằm ở mức thấp hơn nhiều so với Singapore, Malaysia và Thái Lan. Tỷ lệ % trên GDP của trái phiếu doanh nghiệp tại Malaysia đạt 54,3%; trong khi ở Singapore là 36,5% và Thái Lan là 22,7%.
Các chuyên gia phân tích của ACBS cho rằng thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ tiếp tục phát triển; nhưng không cạnh tranh trực tiếp với kênh tín dụng truyền thống; mà sẽ phát triển đồng thời do đối tượng khách hàng là khác nhau.
Trong khi kênh tín dụng phục vụ phân khúc cho vay khách hàng cá nhân; và doanh nghiệp vừa và nhỏ thì doanh nghiệp lớn lại huy động thông qua phát hành trái phiếu doanh nghiệp.
Ngoài ra, một kênh cũng sẽ cạnh tranh với nguồn dẫn vốn từ ngân hàng là các công ty cho vay ngang hàng. Tuy nhiên, đối tượng này chưa có hành lang pháp lý rõ ràng từ Chính phủ; và niềm tin vào công ty này còn rất thấp.
Dẫn chứng cụ thể các số liệu
Tổng công ty CP Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam – Vinaconex mới đây đã có thông báo về việc phát hành thành công 2.500 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 3 năm.
Đây là lô trái phiếu không chuyển đổi, không kèm chứng quyền, có bảo đảm bằng tài sản. Lãi suất áp dụng cho kỳ tính lãi đầu tiên là 10,5%/năm; và các kỳ tính lãi tiếp theo (3 tháng/lần); bằng lãi suất tham chiếu cộng biên độ 4,93%/năm (nhưng không thấp hơn 10,5%/năm).
Đáng chú ý, trái chủ ôm trọn lô trái phiếu này được xác định là một tổ chức tín dụng. Tương tự, hồi đầu tháng 6, HDBank cũng phát hành 500 tỷ đồng trái phiếu không chuyển đổi, kỳ hạn 7 năm, lãi suất cho kỳ thanh toán đầu tiên là 7,775%/năm. Trong đó, trái chủ ôm trọn lô trái phiếu này cũng là một tổ chức tín dụng.
Đây chỉ là 2 trong số nhiều giao dịch đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của các tổ chức tín dụng nửa đầu năm nay. Thực tế, số liệu của Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) cũng cho thấy; các ngân hàng vẫn là một trong hai nhà đầu tư trái phiếu lớn nhất thị trường hiện nay.
Theo HNX, tổng lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong nửa đầu năm nay vào khoảng 208.900 tỷ đồng, tăng 18% so với cùng kỳ năm trước.